M. Reşîd IRGAT
Stêrkeke asîmanê ziman û wêjeya Kurdî sed mixabin di demeke pêşwext de ji nişkve vemirî û çû ava.Nûnereke asoya zankoya medreseyên Kurdistanê, parêzvaneke cangorî ji bo parastina mafên jar, bindest û bendewaran, dawereke
(sembol) ke dilovan ji bo dilxweşî, demokrasî, azadî û aştiyê; M. Îsmet Kiliçarslan sed heyf û mixabin di serdemeke hewcedar û pêvajoyeke hestiyar de, di roja sisêyê tebaxa 2006 di encama bûyereke trafîqê de ji nava me barkir û tevê hin keser û mirazan pişta xwe da me û çû ber fermana Xwedayê cîhanaferîn. Ev du salin li ser koçdawiya wî re derbaz dibe, her çendî em bi fizîkî û berbiçav ji hev veqetandî jî xuya dikin lê belê bi rewan û bi derûnî em bihevrenin, ew her tim di dil û ramanê me de ye . Me digot belkî em bikarîn di dusalî bîranîna wî de, di warê geşbûn, pêşketinên aştî û demokrasiyê de hin mizgîniyan ragehînin rewanê wî yê pak, lê muxabin dîsa êrîş, şîn û girîn didomin, bes em dikarîn bibîjîn ku yekîtiya gel û biryara domandina tekoşîna rewa ji bo aştî û demokrasiyê û daxwazên ji bo mafên ziman, çand û wêjeya Kurdî hin xurttir û hêztir bûye.
Bi rastî jî M.Îsmet Kiliçarslan babet û hêjayê van rêzerengdêran bû, lew re pîvane ji bo hêjan, rêzdarî û rûmetê ne mal, nav û cîgeh (meqam)in, belkî hin tevger, rajebexş (xizmet)ên olî, netewî, xuristî( exlaqî) û civakînin, ji xwe wî şadrewanî ev xalên hêja tev di xwe de didêra. Ew mirovekî hinav paqij, dilovan û xwedî bîr û baweriyeke olî û netewî bû. M.Îsmet Kiliçarsalan mirovekî wêjenûs, zimanza, civaknas û bengiyê çand, ziman û wêjeya Kurdî bû, wî ev taybetî ji Medreseyên Kurdistanê wergirtibû. Lewra medrese bi gel re peywendîdar û jiyana medresan jî, bi jiyana gel re têkildar bû. Di jiyana medresan de kevneşopiya Kurdî, ziman, wêjw, rêzik û rêwûresmên Kurdî bingeh bûn. Belkî ji wê sedemî bû ku medrese hatin girtin. Her medreseyek zanîngehek û gencîneyeke ziman û çanda Kurdî bû û her seydayek jî, dergevanê wê gencîneya durdane bû.
M.Îsmet Kiliçarslan di sala 1932 yan de li gundê Çorsêna li ser Tetwana Bedlîsê çav li jiyanê vekir, sala 1946 ji bo xwendin, hînkarî û hîndekariyê hat medreseya bavê min seydayê mele Ebdussemdê xorosî. Wî di maweyê 12 salan de fêrbûna zanistên olî, wêjeyî û hin şaxên din pêk anî û di sala 1958 de, destûrnameya medreseyê ji bo melatî û seydatiyê ji seydayê xwe yê navborî wergirt û li gundeke Tetwanê dest bi peywir ( wezîfe) ya xwe kir. Ew di sala 1992 de karkinar ( teqaû’d) bû û li Îzmîrê cîwar bû. Ew berbiçav her çend bi temen jî, xuya dikir lê bi vîn, bi raman û bi dil jîr, zîr û hemdem bû. Ew mirovekî bênefs, dilxwaz, dilovan, xwedî feraset û têrzanîn bû.
Hevnasîna min û wî bi ramanî, ramyarî û bi hişdarî sala 1958 ê bû, lê di pêşî de jî, bi boneya( munasebeta) medreseyê me hevûdu dinasiya. Em bi hev re bûn abone û xwendekarê rojnameya “Diclefirat”ê disa em bi hev re di sala 1965 de bûn endamên PDKT û bi hevre sala 1967an çûn xwepêşandana Êlihê bi navê Dogu mîtînglerî û di sala 1971 an em bûn endamên PDKLT, me lêpirsîn, lêgerîn û binçavî derbas kir.
Sala 1992an Enstîtuya Kurdiya Stenbolê hat damezirandin em bi hev re bûn endamên wê saziyê. Sala 1995 an ez jî karkinar ( teqaud) bûm û êdî em bi hev re diçûn civînên Enstîtuya KurdiyaStenbolê û vedigeriyn Îzmîrê. Ev rêwîtiya me gelek xweş û şêrîn derbaz dibû.
Me bi hevre hin kar û xebatên nivîsarê jî pêk dianî. Mîna transkîpeya dîwana Feqîyê Teyran û wergera sê berg( cild) dîroka navdarên Kurd ji Farisî bi Kurdî pêk anî û radestê Enstîtuya Kurdiya Stenbolê kir li ber çapêye. Li herî dawî em di rêveberiya TZPKurdiya Îzmîrê de gelhev dixebitîn.Hin xebatên me yên xweser jî hebûn, lê dîsa em bi hev re di nava aheng û hevaltiyeke şêrîn de bûn. Hevaltiya wî gelek hêja, sûdwar û bê hempa bû. Ew mirovekî xwedî kesayetiyeke mînakdar bû, nefsbiçûk û xwedî zanisteke berfireh bû.
Em xar û jor hevalên hev yên pêncî salan bûn, ev hevaltî ji peywendiyên ramanî, netewî, hevpîşeyî û xizmîtî pêk dihat, lê ya herê giring û bingehîn şaxa ramanî û netewî bû. Di navbera vê hevaltiyê de hîç tu caran dilê me ji hev nedima, heya hin caran hevalan jî, ji vê boneyê em pîroz dikirin. Lê sed mixabin wî em hiştin û pişta xwe da me, ji xwe eve reng û bextê vê jiyana xapînok.
Roja çarê tebaxa 2006 an piştî pêkanîna merasimeke layiq û babetê wî, em ji hêla girseyeke giran ji gel, dost û hevalan ve, li Îzmîrê ji bo çûyîna welat, hatin bi rê kirin. Roja pêncê Tebaxê em bi rêworesmeke gur û germ li Tetwanê hatin pêşwazî kirin. M.Îsmet Kiliçarslan bi beşdariya hejmareke gelek zêde ji gel, heval û pîşevan ( Mesledaş)ên wî, li gundê wî bi xwe Çorsêna li ser Tetwana Bedlîsê, radestê axa welatê wî ya ku ji bo wî herî mebest û evîndar bû , hat kirin û li wir hat veşartin. Bi rastî wê dîmena xemgîn bandoreke giran û bi jan li ser beşdaran hişt.
Ji rexek ve şanazim ku hemû rajebexş (Xizmet) û girîman (wecîbe)yên wî yên olî û civakî bûn para min. Lê ji rexek din ve jî, xemgînim ku min hevalekî dîrîne, dilovan, rêzdar û razdar ( sirdaş) wenda kir, li wir hişt û pişta xwe dayê. Çend rojan serxweşiya wî li gundê Çorsênê domiya, paşî jî, li Îzmîr û Stenbolê bi dawî bû. Bi vî awayî ew tevî keser, miraz û daxwazan tevlî karwanê bê mirazên Kurdistanê bû. Hêvîdarim ku ew kesr û kovan bibin para gel, dost, heval, evîndar û malbata wî. Aramîgeha wî pertewa Xweda û cîgehê wî buhişta cawîdanî bit.
AZADIYA WELAT, 29-07-2009
Inga kommentarer:
Skicka en kommentar